Przesłanki sprawy o podział majątku
W momencie, gdy sąd orzeka o rozwodzie, ustaje wspólność majątkowa małżeńska, to odpowiedni moment, gdy byli już małżonkowie mogą wnieść o podział tego, czego dorobili się podczas trwania małżeństwa. W sytuacji, gdy małżonkowie nie zawarli małżeńskiej umowy o rozdzielności majątkowej, cały majątek zgromadzony podczas trwania związku małżeńskiego wchodzi do ich majątku wspólnego. W swojej praktyce zawodowej spotykam się często z sytuacjami, kiedy to jedna ze stron próbuje nieadekwatnie do poczynionego wkładu uzyskać większą część majątku, aniżeli wynikałoby to z przepisów prawa.
Z poradnika dowiesz się
Kancelaria adwokacka – sprawy o podział majątku
Pomagam klientom w sprawach, gdzie majątek jest kartą przetargową w kontaktach z dziećmi, kiedy to jeden z małżonków próbuje szantażować drugą stronę. Moja pomoc w sposób szybki i skuteczny pozwala na podział majątku wspólnego zgodny z oczekiwaniami klienta.
Nie ukrywam przed moimi klientami, że sprawy o podział majątku bywają skomplikowane, a zebranie wszystkich niezbędnych dowodów bywa czasochłonne. Dzięki szerokiej wiedzy i współpracy z innymi specjalistami monitoruję i wykrywam wszelkie próby ukrywania majątku i próby mataczenia.
Do najczęściej prowadzonych spraw w mojej kancelarii można zaliczyć:
-
polubowny podział wspólnego majątku,
-
sądowy podział wspólnego majątku,
-
porady prawne w zakresie podzielenia majątku wspólnego – sposobów oraz czynności z tym związanych.
Wspólna firma a podział majątku
W skład majątku wspólnego wchodzić może również przedsiębiorstwo. Podkreślenia wymaga, że za przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym traktuje się zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, niezależnie na kogo faktycznie działalność gospodarcza była, bądź jest aktualnie zarejestrowana, albowiem istotne w tym zakresie jest, że przedsiębiorstwo powstało i przez przeszło 20 lat normalnie funkcjonowało jako firma założona w małżeństwie, przez małżonków, a dochód trafiał do majątku wspólnego, powstało z ich majątku wspólnego, przy znacznie większym nakładzie faktycznej pracy ze strony wnioskodawczyni.
Przedsiębiorstwem we właściwym tutaj znaczeniu, jakiego używa Kodeks cywilny (art. 551 k.c., 552 k.c.), jest więc – jak wskazuje się w doktrynie i orzecznictwie – stosunek prawny w postaci zespołu zorganizowanych składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do działalności gospodarczej i traktowany jako całość.
W jego skład wchodzą także pewne korzystne sytuacje faktyczne chronione przez prawo, takie jak posiadane informacje o rynku, znajomość jego realiów. W doktrynie podkreśla się także, że wymienienie na pierwszym miejscu składników niematerialnych służy podkreśleniu roli, jaką odgrywają właśnie niematerialne elementy każdego przedsiębiorstwa, takie jak klientela i ustalona renoma przedsiębiorstwa (tzw. goodwill), bez których nie mogłoby ono osiągać zysków ani nawet prawidłowo funkcjonować. Zwrócił na takie ujęcie przedsiębiorstwa również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 lutego 2005 r., I CK 569/04 (nie publ.), przyjmując, że goodwill oznacza dodatkową wartość, jaką można przypisać aktywom dzięki ich zorganizowaniu i wspólnemu wykorzystaniu. Znaczenie gospodarcze takich wartości jak klientela i ustalona renoma objawia się przewagą rynkową przedsiębiorcy, dzięki czemu wpływa na wartość całego przedsiębiorstwa.
Po pierwsze konieczne jest ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzi rzeczone przedsiębiorstwo, przy czym może to zostać przesądzone w ramach postanowienia wstępnego, następnie ustalenie jego wartości według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej, z uwzględnieniem renomy, klienteli przedsiębiorstwa oraz pozostałych wartości wpływających w sposób oczywisty na jego wartość i osiągane cały czas przychody, a następnie po przyznaniu tego przedsiębiorstwa na rzecz uczestnika postępowania (kwoty stanowiącej jego równowartość), zasądzenie od niego spłaty w ustalonej kwocie, odpowiadającej procentowej wielkości nierównych udziałów byłych małżonków w majątku wspólnym, których określenia żąda wnioskodawczyni, a ponadto wraz z wyliczeniem jako przedmiotu ustaleń sądu meriti, rozliczeń związanych z dzielonym przedsiębiorstwem, w tym ustalenie wysokości pożytków (dochodów) uzyskanych w ramach wspólnego przedsiębiorstwa po ustaniu wspólności małżeńskiej przy ewentualnym określeniu przyczynienia się uczestnika postępowania poprzez jego osobistą pracę do uzyskania zysku, z możliwością uwzględnienia jego osobistego zaangażowania do wypracowania zysku poprzez pomniejszenie tego zysku o rynkową wartość nakładu pracy osoby, która podjęłaby się kierowania firmą stron. Wynikać to powinno z opinii biegłego.
Faktem jest, że działalność uczestnika jako kontynuacja działalności wnioskodawczyni i bytu samego przedsiębiorstwa korzysta z tych samych, wieloletnich klientów, prowadzona jest i zarejestrowana niezmiennie w tym samym miejscu, nie rozwinęła się już znacząco po samowolnym przejęciu całości składowych przedsiębiorstwa przez uczestnika postępowania, w tym jego reputacji i zakresu klienteli, a także rzeczy i materiałów znajdujących się na jego stanie, służących jego prowadzeniu, co nastąpiło przed orzeczonym w sprawie rozwodem.
Wskazać należy, że czynnikiem konsolidującym przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym jest występowanie elementu organizacji i funkcjonalnego powiązania różnorodnych jego składników umożliwiających traktowanie przedsiębiorstwa jako pewnej całości i pozwalającego odróżnić je od majątku. Wartość przedsiębiorstwa nie jest więc równa sumie wartości jego składników, lecz odpowiednio wyższa o wartość czynników niematerialnych i dlatego tzw. reputacja także jest składnikiem przedsiębiorstwa.
Do kogo należy przedsiębiorstwo prowadzone przez małżonka?
Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 z późn. zm.), przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest, między innymi, osoba fizyczna wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Również art. 431 k.c. za przedsiębiorcę uznaje, między innymi, osobę fizyczną prowadzącą we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Jeżeli zatem działalność gospodarczą prowadzi jeden z małżonków, to tylko on jest przedsiębiorcą w rozumieniu obowiązujących przepisów, niezależnie od istniejącego między małżonkami ustroju majątkowego. Prowadzeniu natomiast takiej działalności gospodarczej służy przedsiębiorstwo, które w sensie przedmiotowym oznacza zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych.
Przedsiębiorstwo stanowi zatem zorganizowany kompleks majątkowy przeznaczony do prowadzenia działalności produkcyjnej, handlowej lub usługowej, w którym decydującą rolę odgrywają więzi funkcjonalne i organizacyjne łączące poszczególne i różnorodne zarazem składniki w jednolitą całość. W czynniku organizacji, który wiąże poszczególne elementy składające się na przedsiębiorstwo, postrzega się istotę zjawiska gospodarczo-prawnego, jakim jest przedsiębiorstwo. Czynnik ten indywidualizuje przedsiębiorstwo, łącząc w niepowtarzalny sposób różnorodne elementy wchodzące w jego skład.
Dzięki elementowi organizacji przedsiębiorstwo alienuje się (wyodrębnia się) od osoby przedsiębiorcy oraz od majątku przedsiębiorstwa. Majątek ten bowiem stanowi tylko materialną podstawę jego organizacji. Z tego też powodu wynika, że majątek przedsiębiorstwa jest majątkiem wspólnym prowadzącego działalność gospodarczą i jego małżonka – taka sytuacja ma miejsce od samego początku, gdy przedsiębiorstwo stron powstało. Z okoliczności i dowodów wynika jednoznacznie, iż na skutek zarejestrowania i organizacji działalności gospodarczej powstało i służyło stronom przedsiębiorstwo, które powstało z majątku wspólnego stron, a ponadto, że przedsiębiorstwo to było prowadzone przez oboje małżonków do końca sierpnia 2013 r. przy znacznie większym zaangażowaniu wnioskodawczyni, a następnie jest prowadzone przez jednego z nich, tj. uczestnika postępowania.
Z tych względów możemy uznać, że majątek przedsiębiorstwa stanowi majątek wspólny byłych małżonków, a więc wszystkie pożytki z tego składnika powinny zostać rozliczone w niniejszym postępowaniu. Oceniając pożytki (dochody) płynące z przedsiębiorstwa, należy dokonać zobiektywizowanej wyceny wartości, jaką jest ono w stanie przynieść w warunkach rynkowych, z wyłączeniem osobistej pracy właściciela (współwłaściciela) przedsiębiorstwa.
Wartość przedsiębiorstwa przy podziale majątku
Wszystkie wskazane powyżej aspekty dotyczące organizacji i powstania oraz działalności przedsiębiorstwa, a następnie jego rozwoju, a ponadto także samowolnego przejęcia i wykorzystania istniejącego potencjału, pozycji, klienteli i reputacji, jakie istniały na dzień 17 września 2013 r., powinny zostać wzięte pod uwagę przez biegłego przy wycenie tego składnika majątku wspólnego jako istotne jego elementy dla dokonania szacowania wartości samego przedsiębiorstwa oraz celem ustalania wysokości łącznych pożytków należnych do rozliczenia przy zastosowaniu właściwej dla charakteru sprawy i sytuacji faktycznej metody.
Wartość przedsiębiorstwa może mieć różną treść pojęciową i występuje jako:
-
wartość księgowa przedsiębiorstwa – wartość przedsiębiorstwa wynikająca z sumy bilansowej,
-
wartość likwidacyjna przedsiębiorstwa – suma cen uzyskanych ze sprzedaży poszczególnych składników majątkowych przedsiębiorstwa,
-
wartość odtworzeniowa przedsiębiorstwa – suma nakładów finansowych niezbędnych do odtworzenia poszczególnych elementów majątku przedsiębiorstwa na dany moment,
-
wartość rynkowa przedsiębiorstwa – wartość ukształtowana w trakcie transakcji rynkowych,
-
wartość ekonomiczna przedsiębiorstwa – jest odzwierciedleniem jego zdolności do pomnażania dochodów.
Podstawą ustalenia wartości przedsiębiorstwa stron, którego szacunkową wartość wskazuje wnioskodawczyni, powinna być pisemna opinia biegłego sądowego z listy biegłych, posiadającego doświadczenie z zakresu finansów, bankowości, analizy sprawozdań finansowych, analizy finansowej przedsiębiorstw oraz wyceny przedsiębiorstw. Spośród istniejących metod wycen przedsiębiorstwa (dochodowa, majątkowa, mieszana, porównawcza i niekonwencjonalna) biegły powinien przyjąć metodę najbardziej miarodajną w realiach niniejszej sprawy.
Co ważne, wspólnota majątkowa nie jest stałym elementem. Może być modyfikowana poprzez rozszerzenie, ograniczenie lub wyłączenie przez zastosowanie rozdzielności majątkowej.
Jak oceniasz ten poradnik?
Dziękujemy za Twoją opinię!Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści
Więcej poradników o adwokatach
Dowody w sprawie karnej mogą być przeprowadzane z urzędu lub na wniosek strony.
29.06.2018Z chwilą, kiedy zawierasz związek małżeński, z mocy prawa powstaje wspólność majątkowa. Ma ona służyć dobru rodziny. Trwa przez cały czas małżeństwa. Wspólność ta nie powstaje w związku konkubenckim i dorobek konkubinatu nie podlega unormowaniom przewidzianym w kodeksie rodzinnym.
08.05.2020Informacje na temat środków zapobiegawczych możemy znaleźć w rozdziale 28 kodeksu postępowania karnego.
18.12.2018Z chwilą ustania wspólności majątkowej każdy z małżonków może domagać się podziału majątku. Nie jest on obowiązkowy, gdyż przepisy takiego obowiązku nie nadkładają, lecz często okoliczności sprawiają, że podział ten jest pożądany.
19.03.2019Bardzo często w ramach konsultacji prawnych w mojej kancelarii pada pytanie: Czy mam wnioskować o rozwód z wyłącznej winy współmałżonka? Problem jest o tyle złożony, że nie zawsze wina w rozkładzie pożycia wynika z zachowania jednej tylko strony. Czasami może być tak, że jeden z małżonków zdradził, bo drugi konsekwentnie odmawiał współżycia lub też po ustaleniu zdrady małżonka druga strona dopuściła się tego samego w akcie zemsty. Od konkretnego przypadku, ale też możliwości wykazania twierdzeń przed sądem będzie zależało ostateczne rozstrzygnięcie sądu.
06.04.2021
